ภัยแล้ง ภัยพิบัติในฤดูร้อนของไทย

เหตุการณ์ทางธรรมชาติที่แปรผันไปตามสภาพลมฟ้าอากาศ ภัยแล้งส่วนใหญ่จะเกิดในช่วงเวลาฝนทิ้งช่วงระหว่างเดือนมิถุนายนถึงเดือนกรกฎาคม และช่วงฤดูแล้ง ซึ่งอาจจะก่อให้เกิดความเสียหายต่อชุมชน พืชสวนไร่นา เนื่องจากการขาดแคลนน้ำ ดังนั้นปัญหาภัยแล้งปัจจุบันคือ การขาดแคลนน้ำเพื่ออุปโภคบริโภค และทำการเกษตร นอกจากนี้ยังทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อม เกิดความเสียสมดุลย์ทางธรรมชาติ ภาวะอากาศแล้งที่เกิดขึ้นสามารถแบ่งการเกิดความแห้งแล้งออกเป็น 3 ระดับคือ

·       สภาวะอากาศแห้งแล้ง (Meteorological  Drought) คือสภาวะที่มีการระเหยของน้ำที่เกินจำนวนที่ได้รับ

·       สภาวะการขาดน้ำ (Hydrological Drought) เป็นสภาวะที่ฝนตกน้อย ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยต่ำกว่าปกติเป็นระยะเวลาต่อเนื่องกันนานจนมีผลกระทบต่อการลดลงของระดับน้ำผิวดิน ระดับน้ำใต้ดิน และการขาดแคลนน้ำเพื่ออุปโภคบริโภคในช่วงฤดูแล้ง

·       สภาวะความแห้งแล้งทางการเกษตร (Agricultural Drought) เป็นภาวะที่เกิดการขาดน้ำสำหรับการเกษตร จนพืชไม่สามารถดึงเอาน้ำมาใช้ได้ ทำให้พืชผลหยุดชะงักการเจริญเติบโตและตายในที่สุด

ภัยแล้ง  ( Drought)  มีสาเหตุจากการมีฝนน้อยกว่าปกติหรือฝนไม่ตกตามฤดูกาลติดต่อกันเป็นเวลานานหรือเรียกว่าฝนทิ้งช่วง (Dry Spell)  ในประเทศไทยพบว่าเกิดภัยแล้งขึ้นเป็นประจำเกือบทุกปี

          สาเหตุของการเกิดภัยแล้งสันนิษฐานไว้ว่าเกิดจาก

1.        การเปลี่ยนแปลงส่วนผสมของชั้นบรรยากาศ ได้แก่ ไอน้ำ คาร์บอนไดออกไซด์และโอโซน  ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงคุณสมบัติ ของรูปแบบการหมุนเวียนส่วนใหญ่ในชั้นบรรยากาศ

2.        การตัดไม้ทำลายป่า  ทำให้เกิดความแห้งแล้ง และทะเลทรายตามมา ป่าไม้ซึ่งมีอิทธิพลต่อสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของกระแสลม ความชุ่มชื้น ฝน การระบายน้ำบนผิวดิน ทำให้ไม่มีฝนตก จึงเกิดความแห้งแล้งขึ้นแทน

3.        การขาดฝน หรือฝนไม่ตกติดต่อกันเป็นเวลานาน ฝนแล้งเกิดจาก การหมุนเวียนหรือการเปลี่ยนแปลงที่ผิดปกติ ระหว่างบรรยากาศของโลกและมหาสมุทร

4.        การขาดแคลนน้ำในดิน

สรุปได้ว่า  ภัยแล้งที่เกิดขึ้นมีสาเหตุ 2 สาเหตุใหญ่ๆ คือ

          1). ภัยแล้งจากธรรมชาติ เช่น ฝนไม่ตกต้องตามฤดูกาล

          2). ภัยแล้งจากการกระทำของมนุษย์  จากการตัดไม้ทำลายป่า การใช้ทรัพยากรทางน้ำอย่างฟุ่มเฟือย การเพิ่มปริมาณรถทำให้เกิดสาเหตุให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของชั้นบรรยากาศ อุณหภูมิของโลกสูงขึ้น

          สภาวะของความแห้งแล้งที่เกิดขึ้นในประเทศไทยไม่รุนแรงมากเป็นภัยแล้งที่เบา เกิดจากฝนตกน้อยในฤดูฝน บางครั้งฝนแล้งมีบริเวณกว้าง ขาดแคลนน้ำ ส่งผลต่อการกสิกรรม  อุตสาหกรรม  แต่ไม่เกิดขึ้นบ่อยนักในประเทศไทย

วิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงต่อสภาวะภัยแล้ง มีปัจจัยที่ควรนำมาวิเคราะห์ คือ

1.       ปริมาณน้ำฝนรวม

2.       จำนวนวันที่ฝนตก 

3.       เขตชลประทาน 

4.       แหล่งน้ำใต้ดิน 

5.       พืชปกคลุม