อ่านข่าว “ชิคาโก 28 ก.พ.- นักวิเคราะห์การตลาดของสำนักข่าวรอยเตอร์เตือนว่า ปรากฏการณ์เอลนีโญปี 2560 อาจมาเร็วกว่าที่คิดไว้ เนื่องจากอุณหภูมิผิวน้ำในมหาสมุทรแปซิฟิกกำลังอุ่นขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ.... http://www.tnamcot.com/content/664875” ถามตัวเองว่าเราเข้าใจปรากฏการณ์นี้แค่ไหน....นักวิเคราะห์การตลาดของสำนักข่าวรอยเตอร์ยังเข้าใจปรากฏการณ์นี้....ก็เลยต้องมาทบทวนเรื่องปรากฏการณ์ เอลนีโญ – ลานิญาเพื่อให้ง่ายต่อการเข้าใจอีกครั้ง
ภาวะปกติของมหาสมุทรแปรซิฟิก ลมสินค้า กระแสน้ำ และพื้นทวีป
ลมสินค้าซึ่งเป็นลมประจำปีที่เกิดจากความกดอากาศที่มีอยู่เดิมบนโลกตลอดปี โดยลมสินค้าจะพัดสม่ำเสมอ มีกำลังแรงปานกลาง ลมสินค้าเกิดจากบริเวณขั้วโลกและบริเวณเส้นศูนย์สูตรได้รับความร้อนจากดวงอาทิตย์ไม่เท่ากัน โดยบริเวณเส้นศูนย์สูตรได้รับแสงอาทิตย์มากกว่าบริเวณอื่นจึงเป็นบริเวณที่เป็นหย่อมความกดอากาศต่ำ ขณะที่บริเวณกึ่งศูนย์สูตร(บริเวณแถบละติจูด 30 องศาเหนือ และบริเวณแถบละติจูด 30 องศาใต้) ซึ่งเป็นบริเวณที่ได้รับแสงอาทิตย์น้อยกว่าจึงเป็นหย่อมความกดอากาศสูง ทำให้เกิดลมพัดเข้าหาบริเวณเส้นศูนย์สูตร แต่เนื่องจากแกนโลกเอียงและโลกหมุนรอบตัวเองทำให้ทางซีกโลกเหนือ (เหนือเส้นศูนย์สูตร) ลมจะพัดมาจากทิศตะวันออกเฉียงเหนือ เราจึงเรียกว่าลมนี้ว่า ลมสินค้าตะวันออกเฉียงเหนือ ส่วนทางซีกโลกใต้ (ใต้เส้นศูนย์สูตร) ลมจะพัดมาจากทิศตะวันออกเฉียงใต้ เราจึงเรียกว่าลมนี้ว่า ลมสินค้าตะวันออกเฉียงใต้
สำหรับลมสินค้าตะวันออกเฉียงใต้ที่พัดขนานชายฝั่งตะวันตกของทวีปอเมริกาใต้แถบเอกวาดอร์ เปรูและชิลี ถูกการหมุนรอบตัวเองของโลกผลักดันให้พัดห่างจากฝั่งออกไปทางตะวันตก โดยลมสินค้าตะวันออกเฉียงใต้ได้พัดเอาผิวน้ำทะเลที่อุ่นจากการรับแสงอาทิตย์ไหลไปทางตะวันตกด้วย
- น้ำอุ่นที่ไหลมาจากแปซิฟิกตะวันออกได้ไหลมารวมกันทางแปซิฟิกตะวันตก ด้วยปริมาณและอุณหภูมิที่สูงขึ้น น้ำทะเลจะลอยและกลั่นตัวเป็นเมฆและตกมาเป็นฝนทำให้บริเวณตะวันออกและตะวันออกเฉียงใต้ของเอเชีย รวมทั้งตอนเหนือของออสเตรเลียมีความชุ่มชื้นฝนตกชุกสามารถทำการเกษตรได้ดี
- ในขณะที่แปซิฟิกตะวันออกแถบชายฝั่งเอกวาดอร์ เปรูและชิลี ผิวน้ำทะเลที่อุ่นซึ่งไหลไปทางตะวันตกทำให้น้ำเย็นที่อยู่ด้านข้างล่างทะเลและอุดมด้วยธาตุอาหารได้ไหลขึ้นมาแทนที่ด้านผิวทะเล ส่งผลให้สัตว์น้ำบริเวณนี้มีอาหารอุดมสมบูรณ์ การแพร่พันธ์และขยายพันธ์เป็นไปได้อย่างดี
ภาวะการเกิดปรากฏการณ์เอลนีโญ
ในบางปีที่ความกดอากาศที่ระดับน้ำทะเลบริเวณตะวันออกของมหาสมุทรแปซิฟิกเขตศูนย์สูตร(ชายฝั่งตะวันตกของทวีปอเมริกาใต้แถบเอกวาดอร์ เปรูและชิลี) ต่ำกว่าปกติ ความกดอากาศอีกฝั่งหนึ่งของมหาสมุทร (บริเวณตะวันออกและตะวันออกเฉียงใต้ของเอเชีย รวมทั้งตอนเหนือของออสเตรเลีย) สูงกว่าปกติ
ทำให้ลมสินค้าตะวันออกเฉียงใต้มีกำลังอ่อน เกิดเป็นลมกลับทิศทางพัดพาน้ำทะเลทางด้านตะวันตกของมหาสมุทรแปซิฟิก (ซึ่งปกติมีอุณหภูมิผิวน้ำสูงกว่า) ไปยังบริเวณตอนกลางและตะวันออกของมหาสมุทรแปซิฟิก เข้าสู่ชายฝั่งตะวันตกของทวีปอเมริกาใต้
ทำให้ด้านตะวันตกของมหาสมุทรแปซิฟิกซึ่งเคยมีฝนตก กลับกลายเป็นบริเวณที่เกิดความร้อนและแห้งแล้งพืชพรรณและการเกษตรเสียหาย ในขณะที่ชายฝั่งตะวันตกของทวีปอเมริกาใต้อุณหภูมิผิวน้ำทะเลกลับอุ่นขึ้นผิดปกติ สัตว์น้ำก็ลดน้อยลง เกิดฝนตกหนัก น้ำท่วม ดินโคลนถล่ม
ภาวะการเกิดปรากฏการณ์ลานิญา
ในบางปีที่ความกดอากาศที่ระดับน้ำทะเลบริเวณตะวันออกของมหาสมุทรแปซิฟิกเขตศูนย์สูตร(ชายฝั่งตะวันตกของทวีปอเมริกาใต้แถบชายฝั่งเอกวาดอร์ เปรูและชิลี) สูงกว่าปกติ ความกดอากาศอีกฝั่งหนึ่งของมหาสมุทร (บริเวณตะวันออกและตะวันออกเฉียงใต้ของเอเชีย รวมทั้งตอนเหนือของออสเตรเลีย) ต่ำกว่าปกติ ทำให้ลมสินค้าตะวันออกเฉียงใต้มีกำลังแรงกว่าปกติ และจะพัดพาผิวน้ำทะเลที่อุ่นบริเวณชายฝั่งเอกวาดอร์ เปรูและชิลีตอนเหนือไปรวมอยู่ทางชายฝั่งแถบอินโดนีเซียและออสเตรเลียมากยิ่งขึ้น ทำให้อุณหภูมิผิวน้ำทะเลและระดับน้ำทะเลทางด้านตะวันออกของมหาสมุทรแปซิฟิกสูงกว่าปกติมาก อากาศเหนือบริเวณนี้ลอยตัวขึ้นและกลั่นตัวเป็นเมฆและฝนปริมาณมาก ส่งผลให้เกิดอุทกภัยน้ำท่วม โคลนถล่ม สร้างความเสียหายในทุกพื้นที่ทั้งพื้นที่เกษตร ที่อยู่อาศัยและอุตสาหกรรม
ในขณะเดียวกันด้านตะวันออกของมหาสมุทรแปซิฟิกเขตศูนย์สูตร(ชายฝั่งตะวันตกของทวีปอเมริกาใต้แถบชายฝั่งเอกวาดอร์ เปรูและชิลี) เกิดการไหลขึ้นของน้ำเย็นระดับล่างสู่ผิวน้ำเป็นไปอย่างต่อเนื่องและรุนแรง อุณหภูมิที่ผิวน้ำทะเลจึงลดลงต่ำกว่าปกติมาก ทำให้บริเวณนี้เกิดความแห้งแล้งมากกว่าปกติจนเกิดความเสียหายต่อเนื่อง