ได้เข้ารับการอบรมในโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการการผลิตพืชระบบปลอดภัยและระบบอินทรีย์แบบครบวงจรเชิงการค้า เมื่อ กันยายน 2559 จึงมีเรื่องเล่าที่น่าสนใจ

- ได้เรียนรู้เรื่องเกี่ยวกับมาตรฐานเกษตรอินทรีย์สากล ระบบควบคุมภายในและปัจจัยการผลิต จาก รศ.ดนุวัต เพ็งอ้น และการผลิตเมล็ดไว้ใช้เอง จาก ผศ.ฉันทนา วิชรัช

 

 ซึ่งได้เก็บตกสาระสำคัญที่น่าสนใจจากอาจารย์ทั้ง 2 ท่านมาเล่าสู่กันฟังดังนี้

 

 อายุสัตว์กินพืช และสัตว์กินเนื้อที่มีความแตกต่างกันอย่างชัดเจน ซึ่งพบว่า อายุสัตว์กินพืชจะมีช่วงอายุค่อนข้างยาวกว่า

 คนทั่วโลกต้องการสินค้า มีคุณภาพ ปลอดภัย มีมาตรฐานสากล และตรวจสอบย้อนกลับได้ (Traceability) ว่ามาอย่างไร จากอะไร ที่ไหน เมื่อไร ทำไม

แล้วมาตรฐานอาหารจากการเกษตรเป็นอย่างไร

 1) เกษตรอินทรีย์

           1.1) PGS (Participatory Guarantee System) : รับรองกันเองในชุมชน หรือเรียกว่า “ตลาดสีเขียว”

          1.2) Third Party หรือมีบุคคลที่ 3 มาตรวจรับรองเพื่อขายตลาดทั่วโลก

 2) เกษตรปลอดภัย หรือ GAP

           2.1) ทำกันเอง รับรองเอง และกินกันเอง และกล่าวอ้างกันว่าเป็น GAP หรือเกษตรอินทรีย์ 100%

           2.2 GAP (Good Agricultural Practice) : มีมาตรฐาน หลักเกณฑ์ควบคุมและกำหนดการใช้เคมี เช่น ใส่ปุ๋ยอะไรได้เท่าไร ใช้ยาอะไรได้ อะไรห้าม ใช้ได้เมื่อไร ใช้แล้วกี่วันเก็บผลผลิต

 ………………………………………………………………………………………………………………………………

 ปุ๋ย หรือ อาหารพืชผลิตมาจาก 2 ทาง คือ

           1) จากอินทรีย์วัตถุหรือมีชีวิต ได้แก่ ปุ๋ยชีวภาพ ปุ๋ยหมัก

           2) จากอนินทรีย์หรือไม่มีชีวิต ได้แก่ ปุ๋ยเคมี

สารเคมีที่มาใช้ในการเกษตรมาจากไหน

………………………………………………………………………………………………………………………………

ปุ๋ยเคมีทำมาจากน้ำมัน ผสมปิโตรเคมี หินปูนและดินเหนียว

 ถ้าประเทศไทยนำเข้าปุ๋ยเคมี 5 พันล้านตันต่อปี จะมี ดินเหนียว หินปูนและเถ้า ตกค้าง 2.5 พันล้านตัน

 ………………………………………………………………………………………………………………………………

 สภาพดินที่อุดมสมบูรณ์ “ดินมีชีวิต”

 มีจุลินทรีย์และสัตว์เล็กๆ อาศัยอยู่มากมาย

 โครงสร้างดินโปร่งทำให้มีช่อง อากาศและน้ำเข้าได้ง่าย รากพืชแตกรากไปได้ยาว

 ………………………………………………………………………………………………………………………………

 น้ำที่หมุนเวียนอยู่บนโลกมาจาก 2 ทาง คือ

 1) ประเทศเขตหนาวน้ำมาจาก “หิมะ”

 2) ประเทศเขตร้อนน้ำมาจาก “ป่าไม้”

 ดังนั้น ประเทศไทย : ต้นไม้หมด น้ำหมด

 ไม่มีป่า > ไม่มีต้นไม้ > ไม่มีน้ำ > ไม่มีอาหาร

 ………………………………………………………………………………………………………………………………

 โดนฝรั่งหลอกแล้ว

 พืชมี “แคลเซียม” มากกว่านมวัวถึง 2-10 เท่า ตัวอย่างเช่น

 นมวัวสด        มีแคลเซียม 118 mg/100g

 ใบมะกูด         มีแคลเซียม 1,672 mg/100g

 ถั่วเหลือง       มีแคลเซียม 245 mg/100g

 งาดำคั่ว         มีแคลเซียม 1,452 mg/100g

 ………………………………………………………………………………………………………………………………

 ก่อนผลิตเมล็ดพันธุ์จะต้องมีพันธ์ดีที่ต้องการ

 * เมล็ดพันธุ์พืชผักส่วนใหญ่ในปัจจุบันเป็นเมล็ดพันธุ์ลูกผสมซึ่งจะมีลักษณะเด่นสม่ำเสมอ แต่ไม่สามารถถ่ายทอดสู่รุ่นลูกได้ (เนื่องจากลูกผสมมีความเด่นเหนือพ่อ-แม่)

 * พันธุ์พืชที่ดีควรเป็นพันธุ์แท้ เพื่อเกษตรกรสามารถผลิตเมล็ดพันธุ์ไว้ใช้เองได้ เก็บเมล็ดพันธ์ต่อได้รุ่นต่อรุ่นโดยยังคงลักษณะตามสายพันธุ์

 * เมล็ดพันธ์ที่มีคุณภาพดี คือ เมล็ดพันธ์ที่มีความแข็งแรง มีความงอกสูง เก็บรักษาไว้ได้นาน

 * เมื่อ  มะเขือ 1 เมล็ดปลูกได้ 1 ต้น

 หาก 1 ต้น ออกผลได้ 50 ลูก

           มะเขือ 1 ลูกมีเมล็ด 300 เมล็ด

           เมล็ดมะเขือ 300 เมล็ด ได้มะเขือ 300 ต้น

           มะเขือ 300 ต้น ได้ผล 300 x 50 = 15,000 เมล็ด

 นี่คือ มหัศจรรย์ของเมล็ดพืช ซึ่งเกษตรกรสามารถคัดเลือกเมล็ดพันธุ์พืชผัก ขยายพันธ์เพื่อเก็บรักษา และสร้างผลผลิตได้อย่างต่อเนื่อง

 ………………………………………………………………………………………………………………………………

 การคัดเลือกพันธุ์ทำโดย

 1) สังเกตจากพันธุ์พืชที่มีอยู่ว่ามีจุดเด่นที่น่าสนใจอะไรบ้างที่ต้องการ

 2) ดูว่าขยายพันธุ์ด้วยวิธีการใด

        2.1 ขยายพันธุ์โดยไม่ใช้เพศ

                          - ดูว่าจะเพิ่มปริมาณต้นที่คัดเลือกได้อย่างไรบ้าง เช่น การตอน การปักชำ

                          - การคัดเลือกรายต้นและเพิ่มปริมาณจะทำให้มีความคงที่ทางพันธุกรรมตามที่ต้องการซึ่งเป็นวิธีการที่ดีที่สุดแต่ทำได้ช้า

         2.2 ขยายพันธุ์โดยใช้เพศ

                การคัดเลือกพันธุ์ต้องระวังไม่ให้มีพันธุ์อื่นมาผสม โดย

                2.2.1 ผสมตัวเอง เช่น มะเขือเปราะ มะเขือเทศ สามารถทำโดย

                           - ใช้ถุงกระดาษครอบดอกก่อนดอกจะบาน 1-2 วัน เมื่อติดผลจะนำผลแก่ไปเพาะขยายพันธ์ต่อ

                           - ทำการคัดเลือกไปเรื่อยๆ จนกว่าเมื่อนำเมล็ดพันธุ์ที่ได้ไปปลูกแล้วให้ลักษณะเหมือนกันทุกต้น

               2.2.2 ผสมข้าม เช่น แตงกวา บวบ มะระ สามารถทำโดย

                          - เลือกต้นที่ต้องการ เลือกดอกตัวผู้และดอกตัวเมียภายในต้นเดียวกันซึ่งเป็นดอกที่จะบานในเช้าวันรุ่งขึ้น ทำการครอบดอกไว้

                         - ในตอนเช้าเมื่อดอกบาน เด็ดดอกตัวผู้มาผสมกับเกสรตัวเมียแล้วครอบดอกไว้เหมือนเดิม

                        - เมื่อติดผล เมล็ดแก่ นำไปปลูกและคัดเลือกพันธุ์ต่อไป

 ………………………………………………………………………………………………………………………………

 จากการศึกษาวันนี้เรารับรู้ว่า

 

 - มาตรฐานสากล จำเป็นต้องมีการควบคุมและตรวจสอบ ซึ่งห้อง Lab สำหรับตรวจวัดคุณภาพ เป็นเครื่องมือหนึ่งที่จำเป็น เนื่องจากได้รับการยอมรับว่าผลที่ได้ตรวจสอบแล้วน่าเชื่อถือหรือไม่

 - สำหรับพืชผักแล้ว เกษตรกรสามารถคัดเลือกเมล็ดพันธุ์พืชผัก ขยายพันธ์เพื่อเก็บรักษา และสร้างผลผลิตได้อย่างต่อเนื่อง

 (อาจารย์ ม.แม่โจ้...สุดยอดจริงๆ...)

 หมายเหตุ : หากมีความผิดพลาดในเนื้อหาที่เกิดขึ้นเกิดขึ้นไม่ได้เกิดจากการสั่งสอนของอาจารย์ แต่เกิดจากการจดบันทึกของผม ซึ่งผมพยายามตรวจทานดูแล้ว