ฝรั่งนักท่องเที่ยวทั้งยุโรป อเมริกาและออสเตรเลีย เมื่อเดินทางมาถึงประเทศไทย เขาจะมาพร้อมกับแผนที่ หรือไม่ก็มาหาแผนที่เพื่อประกอบการเดินทาง หลายคนอ่านแผนที่ผ่านมือถือแต่ก็ยังต้องอ่านแผนที่แผ่นกระดาษประกอบไปด้วย
เขาเหล่านั้นได้รับการสั่งสอน เล่าเรียนการใช้แผนที่มาตั้งแต่เด็ก การ์ตูนยอดฮิตของสเปนอย่าง “สาวน้อยดอร่า กับหนุ่มน้อยดิเอโก้” ซึ่งออกฉายไปทั่วยุโรปและเอเชีย ทุกตอนก็ใช้ “แผนที่กระดาษ” เป็นส่วนหนึ่งของเนื้อเรื่อง
จริงๆ แล้วเรารับรู้ตลอดเวลาว่าแผนที่กระดาษเป็นเครื่องมือที่สำคัญที่ใช้ประกอบการวางแผนพัฒนาประเทศ หลากหลายโครงการเพราะนักวิชาการ ข้าราชการ หรือภาคเอกชนต่างใช้แผนที่กระดาษวางแผนการทำงานในพื้นที่มาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนไทยจะเห็นพระมหากษัตริย์ไทยที่เราเรียกว่า “พ่อหลวง” ทรงนำแผนที่กระดาษไปด้วยเสมอในหลายๆครั้งของการประกอบพระราชกรณียกิจ
แม้ว่าปัจจุบันแผนที่ถูกจัดเก็บและเรียกใช้ผ่านระบบคอมพิวเตอร์และมือถือแล้ว อย่างไรก็ตาม ข้อจำกัดของแผนที่ในระบบคอมพิวเตอร์ก็ยังคงมีอยู่หลายประการ เช่น
- แผนที่ในระบบคอมพิวเตอร์สามารถดูได้ใหญ่สุดเท่ากับจอคอมพิวเตอร์หรือมือถือเท่านั้น หากต้องการขยายก็ต้องฉายผ่านเครื่องฉายซึ่งยุ่งยากต่อการพกพาและขนย้าย
- สัญลักษณ์ของแผนที่เมื่ออยู่ในระบบคอมพิวเตอร์ที่ขนาดจอเล็ก รายละเอียดสัญลักษณ์จะบดบังหรือถูกย่อส่วนจนเล็กลงและหายไป หากต้องการดูข้อมูลสำหรับพื้นที่กว้างใหญ่ ในจอคอมพิวเตอร์หรือมือถือจะถูกลดรายละเอียดข้อมูลลงและข้อมูลบางส่วนหายไป (ติดตามอ่านรายละเอียดขบวนการ Cartographic design : Generalization ได้เร็วๆนี้)
- การเขียนสัญลักษณ์ อักษร การวาดเส้น โยงเส้นหรือการแทรกปะติดสิ่งใดๆลงบนแผนที่ในระบบคอมพิวเตอร์ที่มีจอขนาดเล็กยุ่งยาก ล่าช้าไม่สะดวก ไม่เหมาะสมต่อการวางแผนงานในพื้นที่
ดังนั้น จึงเป็นข้อพิจารณาได้ว่าแผนที่กระดาษยังเป็นแผนที่ที่มีประสิทธิภาพมาก โดยเฉพาะการวางแผนพัฒนาประเทศเชิงยุทศาสตร์ทางพื้นที่ จำเป็นต้องใช้แผนที่กระดาษเพื่อดูภาพกว้างอยู่เสมอ
จึงขอบอกไว้ ณ ที่นี้ว่า “แผนที่” แผ่นกระดาษมหัศจรรย์...เครื่องมือช่วยพัฒนาประเทศ
คนไทยน่าจะเรียนรู้ เข้าใจเพื่อสร้างและใช้งานแผนที่ให้เป็นตั้งแต่ขั้นพื้นฐาน ซึ่งจะขยายความและอธิบายในตอนต่อ ๆ ไป
